Met de tentoonstelling Van crabbelinge tot carton. Tekeningen van Bruegel tot Rubens plaatst het Museum Plantin-Moretus zijn topstukken, en deze van collega-instellingen in Vlaanderen, internationaal in de kijker. 100 van de mooiste oude tekeningen uit Vlaamse collecties vormen een verbluffend én representatief overzicht van wie, waarom en hoe men in de 16de en 17de eeuw in onze contreien tekende.
Van 17 november tot en met 18 februari in museum Plantin en Moretus aan de Vrijdagmarkt.
Gesprek met curator Virginie D’Haene van museum Plantin en Moretus
Een crabbelinge is een 17de-eeuwse naam voor een snelle ontwerpschets, een carton is een 17de-eeuwse naam voor een finaal ontwerp op ware grootte voor een kunstwerk. Dus met deze titel willen wij eigenlijk aangeven dat de tentoonstelling gaat over tekeningen en meer specifiek over functies van tekeningen. Waarom werden in de 16e en 17e eeuw tekeningen gemaakt en waarom koos een kunstenaar daarbij voor bepaalde technieken, materialen, afmetingen, enzovoort.
Dat wil zeggen dat er aan elke tekening eigenlijk wel een beetje een verhaal hangt hè …
Absoluut ons absolute topstuk is een album met tekeningen van Rubens en dat zijn eigenlijk de vroegst gekende tekeningen van Rubens die hij maakte toen hij ongeveer 13 jaar oud was. In die tekeningen kopieert hij een prentreeks van de 16e eeuwse kunstenaar Hans Holbein en dus we weten uit de toenmalige theorie dat één van de eerste oefeningen van kunstenaars in een kunstenaarsopleiding het kopiëren van prenten was hè, want een een prent is een tweedimensionaal beeld dat opgebouwd is uit lijnen dus dat is heel gemakkelijk om na te tekenen. Dus dat was één van de eerste oefeningen en het is fantastisch dat we dit kunnen illustreren aan de hand van die vroegste tekeningen van Rubens waarin je hem ziet met pen en inkt al die lijntjes natekenen, maar het is natuurlijk Rubens, dat is al een een aanstormend talent dus hij gaat dan niet zomaar kopiëren hij doet daar ook meer mee Hij probeert zijn voorbeeld te overtreffen.
Er is ook een indrukwekkende tekening van Jordaens waar hij toch al heel veel kleur gebruikt voor zo’n eerste schets …
Inderdaad en dat is ook zeer uitzonderlijk dat in tekeningen met kleur gewerkt werd dat was ook heel typisch voor Jordaens. In deze specifieke tekening, ja die heeft eigenlijk een totaal andere functie en daarom ziet hij er dus totaal anders uit. Dus hij maakt daar een heel mooi afgewerkt ontwerp met heel veel kleur dus dat is precies een schilderijtje op papier en eigenlijk was die met deze tekening was eigenlijk bedoeld om voor te leggen aan zijn opdrachtgever om hem te overtuigen van een opdracht. Een leuk detail is dat hij eigenlijk niet wist wie dat zijn opdrachtgever was eh, dat was de Engelse koning Charles The First en die wou niet dat Jordaens wist dat hij die opdracht bestelde om zo de kostprijs voor deze opdracht laag te houden.
Ik moet wel zeggen dat het een indrukwekkende verzameling is van kunstenaars hè; Ik hoor Rubens ik hoor Jordaens …
Inderdaad. Er zijn heel veel tekeningen van Rubens, heel veel Jordaens, Anthony van Dijk, Pieter Bruegel, en dan nog een heleboel kunstenaars die misschien niet zo direct zo bekend in de oren klinken maar die wel echt prachtige tekeningen gemaakt hebben en die in die tijd wel een grote bekendheid genoten.
En dat zijn dan ook stukken die bijna nooit vertoond zijn …
Er zijn heel veel tekeningen die nog nooit eerder getoond zijn, sommige zijn ook helemaal niet zo gemakkelijk om te tonen hè, Ik denk daarbij bijvoorbeeld aan het Panorama van Walcheren in Zeeland. Dat is een tekening die 10m lang is dus dat was echt een huzarenstukje om die te kunnen tonen, om een ruimte te vinden die groot genoeg was om die te tonen dus ja het is een bijzondere gelegenheid om al die bijzondere topstukken bij elkaar te zien.
Wat me ook opvalt is dat het relatief donker is hè …
Ja dat klopt tekeningen zijn heel lichtgevoelig en dus die blijven eigenlijk best gewoon in de donker. Vanaf dat je er licht op plaatst of veel licht dan beginnen ze te verkleuren , dus daarom tonen we ze aan een hele beperkte hoeveelheid licht. Na deze tentoonstelling ja moeten ze eigenlijk ook gewoon weer voor hele lange periode terug in depot om te kunnen rusten, dus dat maakt het natuurlijk extra bijzonder dat al deze tekeningen hier, deze prachtige werken hier eenmalig bij elkaar zijn daarna zijn ze weer lange tijd niet te zien.
Dus het is een must see hè ;..
Het is een must see!
Tot wanneer kunnen de mensen hier terecht?
Tot 18 februari, daarna zal de tentoonstelling in aangepaste vorm gedurende drie maanden te zien zijn in de Ashmolean in Oxford, waarna dat ze dan extra lang moeten rusten de tekeningen.
Tekst website museum Plantin en Moretus
Het is een unieke gelegenheid om enkele bijzondere kleppers naast elkaar te zien, zoals het schetsboekje van de 12-jarige Rubens, het 10m lange Panorama van Zeeland van Anthonis van den Wijngaerde en de uiterst zeldzame Italië-schetsboekjes van de beeldhouwer Pieter Verbruggen. En naast grote namen als Frans Floris, Pieter Bruegel, Anthony Van Dyck of Jacques Jordaens, zijn de prachtige en zelden getoonde bladen van minder gekende tekenaars als Jan van Stinemolen, Hans Collaert, Pieter van Lint, Godfried Maes en Jan Erasmus Quellinus een verrassende ontdekking.
Virginie D’haene, assistent-conservator prentenkabinet en curator van de expo:
“De bezoeker wordt uitgedaagd om voorbij het afgebeelde onderwerp te kijken naar het doel dat de tekeningen dienden, en waarom de kunstenaar daarbij koos voor bepaalde materialen, technieken, formaat en afmetingen.”
©Aantwaarpe.be 2023